Od wielu lat psy są wykorzystywane w pracy z osobami z niepełnosprawnością narządu wzroku, wspierają terapię osób z niepełnosprawnością intelektualną i chorobami somatycznymi – jednak zwierzęta asystujące osobom z zespołem stresu pourazowego nadal są rzadkością. Psy potrafią wykryć nie tylko zmiany w zakresie poziomu cukru, zbliżający się atak epilepsji czy problemy kardiologiczne – potrafią równie doskonale wyłapać zmiany w samopoczuciu swojego opiekuna i odpowiednio zareagować na pojawiające się objawy PTSD.
Codzienne funkcjonowanie osoby cierpiącej na PTSD obfituje w trudności. Wspomnienia dotyczące traumatycznego wydarzenia mogą powodować wzrost napięcia na samą myśl o wejściu do zamkniętego, „niesprawdzonego” pokoju, skutkować nagłą reakcją lękową na głośny dźwięk, wywoływać ataki paniki podczas prowadzenia pojazdu albo przebywania w zatłoczonych miejscach lub napady agresji w sytuacji, kiedy brakuje możliwości poradzenia sobie z nadmiarem emocji.
PTSDog, czyli pies-asystent osoby z PTSD to zarówno towarzysz, który daje poczucie bezpieczeństwa, jak i doskonały sposób na obniżenie poziomu odczuwanego napięcia. Meg Daley Olmert w Warrior Canine Connection w Baltimore wskazuje na wyjątkowy wpływ więzi człowieka z psem zaznaczając, że zależność ta ma wpływ na wytwarzanie oksytocyny. Oksytocyna obniża poziom lęku, redukuje nieufność i nadmierną czujność, poprawia umiejętności poznawcze, ułatwia radzenie sobie z objawami odtwarzania traumatycznego zdarzenia i nawiązywanie relacji społecznych – jej działanie stoi niejako w opozycji do objawów PTSD.
Pies towarzyszący osobie z zespołem stresu pourazowego musi być zdolny do pomocy swojemu opiekunowi w każdej sytuacji – właściwie odczytując stan emocjonalny swojego opiekuna powinien zapewniać mu wsparcie prowadząc do obniżenia poziomu napięcia. Umiejętności psa należy dostosować do objawów osoby cierpiącej na zaburzenia potraumatyczne – wszystko zależy od tego, w jaki sposób PTSD manifestuje się u konkretnego pacjenta. Psy mogą nauczyć się przynoszenia telefonu lub alarmowania konkretnej osoby w sytuacji napadu lęku u opiekuna, potrafią „wybudzać” z flashbacków dotyczących traumy (lizaniem bądź naciskiem ciężaru ciała przywracają opiekuna do „tu i teraz”, odcinając od odtwarzania wspomnień o zdarzeniu), zapalać światło lub sprawdzać bezpieczeństwo pomieszczenia i sygnalizować zagrożenie. W miejscu publicznym może zacząć krążyć wokół właściciela lub wyprowadzić go w spokojniejsze miejsce, jeśli wyczuje, że ten nie czuje się pewnie otoczony zbyt dużą ilością ludzi. Meg Daley Olmert wskazuje na zależność sytuacji pacjenta będącego w relacji z psem asystującym od czasu jej trwania. Im dłużej wzrastają pozytywne relacje pacjenta z psem, tym łatwiej pacjent radzi sobie z opanowaniem lęku, napięcia i agresji, łatwiej mu uspokoić umysł i poruszać się wśród trudnych wspomnień.
Fortior - Fundacja dla Wielu 